Van het een komt het ander

De workshops in de jeugdinrichting krijgen na een tijdje bekendheid in justitiekringen. Zo krijgen we een uitnodiging van een andere jeugdinrichting in het Noorden van het land.  In Veenhuizen, dat al decennialang de locatie is voor een aantal gevangenissen. Middenin de prachtige natuur staan daar hoge hekken met prikkeldraad, imposante stalen deuren, hoog geplaatste camera's en enorme parkeerplaats met daarvoor een slagboom en een waar doolhof aan hekken. 
De eerste keer dat we daar onze workshops komen geven, doen we dat op de groep. De jongeren die er verblijven zijn onderverdeeld in groepen. Elk van die groepen heeft een afdeling met kamers (dat zijn eigenlijk de cellen, maar dat woord wordt niet gebruikt) en een gezamenlijke huiskamer. Daar eten de jongeren samen, er staat een tv-met Playstation, er zijn bordspellen en er zijn eettafels en stoelen plus een grote zithoek. Dat klinkt misschien heel knus, maar vergis je niet: je zit er opgesloten. Alleen een begeleider kan je erin of eruit laten. 
De jongeren zorgen zelf voor het ontbijt en de lunch. Onder leiding van een pedagogisch medewerker - dat wel. Ze bepalen  - tot op zekere hoogte - ook gezamenlijk wat er voor het ontbijt en de lunch wordt ingekocht. Dus als fotograaf Jaap na onze aankomst en eerste workshop een van de jongens een tosti ziet bereiden en aangeeft dat hij daar zelf ook wel trek in heeft, worden er voor ons tosti's gemaakt. En dat zijn precies de dingen waardoor je elkaar wat beter leert kennen: samen lunchen. Dat geeft ruimte voor vragen en gesprekken. Zo leren we elkaar een beetje kennen en dat schept een basis voor de workshops en het schrijven van indrukwekkende teksten. 
Op een gegeven moment, als we al klaar zijn met de workshop - zie ik dat Jaap met een van de jongens zit de dammen. Ik ben ondertussen in gesprek geraakt met twee andere jongens die net als ik net het platteland komen. We vragen overigens nooit naar waarom ze daar zitten of hoe ze in de jeugdinrichting verzeild zijn geraakt. Soms vertelt een jongere er zelf iets over. Meestal zijn dat geen stoere verhalen, maar voel je eronder iets van eenzaamheid en mislukking. 
Omdat we geen deel uitmaken van het vaste team van de jeugdinrichting geeft dat onze positie wat meer ruimte. Wij hebben geen mogelijkheden om hen sancties op te leggen of ze naar hun kamer te sturen. We kunnen dus geen druk op hen uitoefenen en daardoor gaat het echt om onze vaardigheid om ons met hen te verbinden en vertrouwen te wekken. Juist doordat we niet al te veel van hen weten, hen respecteren (en soms ook duidelijk grenzen aangeven) en relatief kort met hen samenwerken, boeken we samen prachtige resultaten. Die jammergenoeg altijd achter die deuren blijven omdat elke jongere zelf bepaalt wat er met zijn poster gebeurt.