Veiligheid en vertrouwen

In het onderwijs gaat het vaak over veiligheid en vertrouwen. Over een sfeer, een omgeving en over afspraken die ervoor zorgen dat elk kind zich prettig en thuis voelt. Daar werken de teams in het basisonderwijs hard aan. En dat is niet altijd eenvoudig omdat kinderen op steeds jongere leeftijd op allerlei manieren onder druk kunnen komen te staan. Iedereen kent wel een paar voorbeelden daarvan. Gebeurtenissen, al dan niet online, met soms verstrekkende gevolgen.
In de justitiële jeugdinrichtingen waar wij onze projecten mochten doen is het eigenlijk niet anders. En daar is de uitdaging nog vele malen groter. De jongeren die er verblijven hebben allemaal wel een achtergrond waarin veiligheid en vertrouwen ver te zoeken zijn. Van talloze jongeren hebben we wel de verhalen daarover gehoord. Schrijnende anekdotes over mishandeling, verwaarlozing, psychisch geweld, noem maar op. 
Met jongeren die zo'n achtergrond hebben is het niet eenvoudig om vertrouwen te winnen. Tegelijkertijd is juist dat vertrouwen en een basaal gevoel van veiligheid een absolute voorwaarde voor ons werk. We kunnen de jongeren alleen maar op weg helpen naar een gevoel van trots en een - iets - positiever zelfbeeld als zij aanvoelen dat wij okay zijn. En, laat ik dat meteen ook maar duidelijk maken, daarvoor is geen simpele methode. De essentie is dat wij iets van onze kwetsbaarheid durven te tonen. 
Dus we steken niet meteen van wal met wat wij willen en komen doen. We gaan eerst maar een rustig kennismaken. Iets over onszelf vertellen. Wat foto's tonen van ons gezin. Van de hond. Van een wandeling. We delen het een en ander over onze hobby's. We beantwoorden de vragen die dan komen. Bijvoorbeeld of onze dochters al een vriend hebben (het antwoord is 'ja'). Wanneer onze eerste hond dood ging en hoe ik dat vond. Waarop wij dan vragen of er jongeren zijn die een hond hebben. En of ze die missen en hoe het geregeld is met opvang (het antwoord is altijd 'ja ik mis mijn hond verschrikkelijk en hij/zij is nu bij een bekende of een familielid'). Als de sfeer goed is, lees ik één van mijn gedichten voor. 
Soms duurt dat wel een hele les. Hebben we dus niets gedaan van wat in ons lesplan staat. Maar we hebben van een aantal jongeren al meer gehoord over wie zij zijn. Waar ze vandaan komen. Of ze broertjes, zusjes hebben. Misschien ook iets over hun cultuur, hun geloof. En hun hond dus of een ander huisdier. En als we elkaar op die manier een beetje hebben leren kennen, kunnen we beginnen met hun verhaal voor reclame maken voor jezelf. Kortom, we moeten vooral niet teveel willen. Rustig aan. Er is tijd genoeg. En als de sfeer echt goed is komen de grappen en de moppen. Dan is het ijs gebroken. En is er ruimte om iets moois te scheppen.