Gehoord en gezien

Gezien en gehoord worden. Je hoort het mensen - professionals en anderen - maar al te vaak zeggen als het gaat om (speciaal) onderwijs, jeugdzorg, jongeren met welke problemen dan ook. En het is natuurlijk een waarheid als een koe. Maar het is misschien wel gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want hoe doe je dat: luisteren naar iemand die uit een totaal andere wereld komt dan jij? Die - om maar eens een voorbeeld te noemen - is opgegroeid met een vader en een moeder die beide ernstig verslaafd zijn. Junks dus. Met een kind. 
Kun je je dan voorstellen dat er in zo'n gezin sprake is van liefde? Dat die zoon van zijn vader én van zijn moeder houdt? Ik vond het moeilijk. Maar ik zag het in de ogen van de jongere die ik interviewde. 
Het is niet eenvoudig om je eigen kaders, normen en waarden los te laten. Al is het maar voor even. Maar om echt de ander te zien en te horen, kun je eigenlijk niet anders. Want alleen door die even los te laten en de normen, waarden en codes van de ander te proberen te begrijpen en misschien zelfs wel de waarde ervan te voelen, kun je echt dichtbij komen. Je hoeft ze je niet aan te meten, maar door duidelijk te maken dat je ze begrijpt verklein je de afstand. En dan begint er iets van vertrouwen te komen.
Op die manier raakten we in gesprek met een gedetineerde jongere uit een middelgrote stad in het Westen. Hij voelde de ruimte om iets van zijn levensverhaal met ons te delen. Hij had ook een rap daarover geschreven. Een aangrijpend verhaal over wat hem ertoe had aangezet om allerlei verkeerde keuzes te maken. Toen we vroegen of hij ons die rap wilde laten horen zei hij 'ja'. En dat maakte zo'n diepe indruk dat we hem vervolgens vroegen of we zijn rap mochten opnemen en als titelsong voor een film mochten gebruiken. Ook daarop wat het antwoord 'ja'. Hij voelde zich gezien en werd daarna letterlijk gehoord. Door alle kijkers van de film.